Ο ιός της Χρονίας (Η1Ν1) "Πολύς θόρυβος για το τίποτα"

Του Dr. Σταύρου Δ.Κοτταριδη

Καθηγητή Ιολογίας , University of Connecticut, USA

Για χρόνια οι επιστήμονες προειδοποιούσαν ότι μια πανδημία γρίπης θα μπορούσε να συμβεί ανά πάσα στιγμή πυροδοτώντας μια παγκόσμια καταστροφή, ανάλογη με αυτή του 1918. Νόμισαν ότι ο καταστροφικός ιός θα παρουσιαζόταν στην Ασία και από το 2003 υπήρχε ο φόβος ότι η γρίπη των πτηνών και ειδικά το στέλεχος Η5Ν1 θα ήταν αυτός ο ιός. Οι ιθύνοντες της υγείας παγκοσμίως σχεδίαζαν πλάνα ετοιμότητας το ένα μετά το άλλο.

Η πανδημία όμως που εμφανίστηκε την περασμένη άνοιξη είναι τίποτα μπροστά στα πλάνα που ετοιμάζονταν. Όχι μόνο άρχισε στη Βόρεια Αμερική αλλά ο ιός των χοίρων που ευθυνόταν για αυτή είναι ένας καινούργιος ιός ή καλύτερα μια νέα μορφή του Η1Ν1 που ήδη κυκλοφορούσε στον άνθρωπο. Και παρόλο, απ ότι αποδείχθηκε, ότι ο νέος αυτός ιός είναι επικίνδυνος για τις εγκύους και τους νέους στον υγιή πληθυσμό προκαλεί μια νόσο όχι περισσότερο σοβαρή από μια απλή γρίππη. Οι επιστήμονες επανειλημμένως προειδοποιούσαν ότι αυτός ο σχετικά ήπιος ιός θα μπορούσε να μεταλλαχθεί ή να ανταλλάξει γονίδια με " εξαδέλφια ιούς" και να γίνει θανατηφόρος. Προς το παρόν όμως φαίνεται ότι ο Η1Ν1 ο οποίος μυστιριοδώς πήδησε από τους χοίρους στον άνθρωπο θα μείνει στην ιστορία ως ο ιός που δημιούργησε σύγχυση και αναταραχή παρά καταστροφή. Πήγαν πολλά πράγματα στραβά αλλά όχι όλα. Ο ιός ανακαλύφθηκε στον άνθρωπο νωρίτερα από ότι έπρεπε και αυτό λόγω της νέας τεχνολογίας και την πραγματοποίηση ελέγχου των συνόρων που θεσπίστηκαν μετά την ενδεκάτη Σεπτεμβρίου και ότι συνέβη με τους δίδυμους πύργους. Το Μεξικό που πρωτοχτυπήθηκε έφερε στο φως την επιδημία με κάποια καθυστέρηση και πήρε δραστικά μέτρα. Οι επιστήμονες χαρακτήρισαν τον νέο ιό και διανεμήθηκαν τεστς ώστε να εντοπιστεί ο ιός και να γίνει ανταλλαγή πληροφοριών σε χρόνο μηδέν. Πληροφορίες μέσω ίντερνετ ενημέρωναν το κοινό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι οργανισμοί βιάστηκαν να εγκρίνουν νέα εμβόλια και φάρμακα.

Ο νέος αυτός ιός όμως τελικά έδειξε περισσότερες αδυναμίες από ότι δυνάμεις μπροστά στη δυνατότητα του ανθρώπου να πολεμά μια πανδημία γρίππης. Παράδειγμα όμως του βάθους της σύγχυσης είναι αυτό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας όπου έσπευσε να χαρακτηρίσει πανδημία τη νεοεμφανιζόμενη γρίππη και να της δώσει το βαθμό 6. Ο ιός όπως αποδείχθηκε κυκλοφορούσε στους χοίρους για χρόνια χωρίς να γίνει αντιληπτός. Όταν όμως ανακαλύφθηκε ήδη κυκλοφορούσε και στον άνθρωπο για μήνες κάτι που ήταν αργά για να περιοριστεί με καραντίνες και αντιικά φάρμακα όπως πρότειναν τα μαθηματικά μοντέλα αν η νέα πανδημία εντοπίζεται εγκαίρως. Ενάντια στις εισηγήσεις του ΠΟΥ πολλές χώρες εφάρμοσαν άχρηστες ταξιδιωτικές οδηγίες και καραντίνες και μερικές χώρες θανάτωσαν πολλά χοιρινά παρόλο που ούτε μια περίπτωση μετάδοσης του ιού από χοίρο σε άνθρωπο δεν διαπιστώθηκε. Η μεγαλύτερη όμως κινητοποίηση έγινε στον τομέα των εμβολίων. Σχεδόν με την απομόνωση του ιού τα εργαστήρια και οι φαρμακευτικές εταιρίες άρχισαν να εργάζονται πυρετωδώς αλλά τα εμπόδια ήρθαν το ένα μετά το άλλο. Με την εμφάνιση της πανδημίας τον Απρίλιο ουδείς πίστευε ότι το εμβόλιο θα ήταν έτοιμο το χειμώνα, τουλάχιστον για το Νότιο Ημισφαίριο, αλλά και για το Βόρειο Ημισφαίριο το εμβόλιο ήρθε αργά. Πολλές χώρες άρχισαν να εμβολιάζουν το Νοέμβριο όταν το δεύτερο κύμα της πανδημίας ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Η κατανομή των εμβολίων και αυτή φάνηκε προβληματική. Παρά τις μεγάλες διεθνείς συναντήσεις γύρω από την παγκόσμια δικαιοσύνη και την υποτιθέμενη δίκαιη κατανομή , οι φτωχές χώρες ήταν τελευταίες στη σειρά. Ο ΠΟΥ έλαβε υποσχέσεις από τις φαρμακοβιομηχανίες για 200 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων για τις υπό ανάπτυξη χώρες αλλά η διανομή δεν άρχισε ως τις αρχές του Δεκεμβρίου. Οι χώρες της Ευρώπης επέμειναν στον επαναληπτικό εμβολιασμό, κάτι που δυστυχώς έκανε και η χώρα μας, παρά το γεγονός ότι ένας εμβολιασμός ήταν αρκετός να προστατεύσει άτομα τουλάχιστον άνω των 10 ετών. Οι διαφορές μεταξύ επιλογών (πολιτικών και μή) επέφεραν αγανάκτηση στο λαό που πολλές φορές δεν γνώριζε τί πράγματι πρέπει να κάνει. Αν πράγματι ο ιός , ο Η1Ν1, ήταν θανατηφόρος όπως αρχικά εθεωρήθηκε πολλοί πιστεύουν ότι η συμπεριφορά του κοινού θα ήταν καταστροφική. Η δυσπιστία του κόσμου προς το εμβόλιο έφτασε στο έπακρον. Ακόμα και μεταξύ επιστημόνων η φιλονικία ήταν μεγάλη. Πολλοί αρνήθηκαν να εμβολιάσουν τα παιδιά τους και έδωσαν το παράδειγμα να τους ακολουθήσουν και άλλοι. Στο ίντερνετ εμφανίστηκαν πολλά ευτράπελα από το ότι το εμβόλιο δεν είχε δοκιμαστεί μέχρι το γεγονός ότι ο ΠΟΥ συνωμότησε για να μειωθεί ο πληθυσμός στον κόσμο. Όλα αυτά που ακούστηκαν μπορεί να χαρακτηριστούν ως ευτράπελα σήμερα που όλα εξελίχθησαν καλώς και την πανδημία μπορεί να την θυμόμαστε ως μια άσκηση για τον πραγματικό "φονιά" που μπορεί να εμφανιστεί κάποια μέρα στο μέλλον. Επί πλέον η όλη αυτή ιστορία δείχνει ότι αν η γρίπη είχε πράγματι χτυπήσει όπως αρχικά είχε προβλεφθεί τα πράγματα θα ήταν πολύ δύσκολα για όλη την ανθρωπότητα. Τελευταία ίσως να μας διδάξει ότι τα πράγματα όσο σοβαρά και αν φαίνονται πρέπει να αντιμετωπίζονται με νηφαλιότητα και σπουδή. Οι αποφάσεις πρέπει να παίρνονται μετά από μελέτη και ειδικά όταν πρόκειται για προβλήματα αυτού του είδους. Αν πράγματι γινόταν μια εκτίμηση του ιού εξ αρχής και με γνώμονα την επιστήμη ίσως να μην υπήρχε αυτή η σύγχυση , η ανησυχία , ο ανταγωνισμός για την προμήθεια των εμβολίων όπου τελικά από ότι φαίνεται κερδισμένη βγήκε η φαρμακοβιομηχανία.